Aktualności

Pani profesor Ewa Szkudlarek z naszego Zakładu została jedną z kuratorek wystawy, którą można oglądać w holu Collegium Maius.

Zapraszamy na wystawę wybranych prac studentek, studentów i absolwentek Pracowni Ubioru Unikatowego.

Tytuł wystawy: Czy można ubrać metaforę?

Miejsce: Hol Collegium Maius, ul. Fredry 10

Wernisaż: 16.11.2022 godz. 13.00

Wystawa czynna: 14.11.2022 – 28.11.2022 w godzinach 8.00-21.00

Kuratorzy:
prof. dr. hab. Sławomira Chorążyczewska – Pracownia Ubioru Unikatowego w Katedrze Ubioru, Wydział Architektury Wnętrz i Scenografii, Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz
dr hab. prof. UAM Ewa Szkudlarek – Zakład Estetyki Literackiej, Instytut Filologii Polskiej UAM

W wystawie biorą udział prace studentów i absolwentów Pracowni Ubioru Unikatowego: Karoliny Chełminiak, Mateusza Domasika, Patrycji Dramińskiej, Niny Grajewskiej, Valerii Kihiliuk, Beaty Kowalczyk, Miłosza Krajewskiego, Idy Łowżył, Jagody Mateckiej, Marii Próchnickiej, Zbigniewa Sobali, Aleksandry Sornek, Oktawii Watras, Małgorzaty Wierzbickiej, Magdaleny Wolak.

---

Tekst kuratorski dr hab. Ewy Szkudlarek, prof. UAM:

CZY MOŻNA UBRAĆ METAFORĘ?

Wystawa w Collegium Maius przygotowana przez młodych twórców z Uniwersytetu Artystycznego im. M. Abakanowicz w Poznaniu stanowi nawiązanie do rozważań Mieczysława Porębskiego Czy metaforę można zobaczyć? Oczywiście nie chodzi o zwizualizowanie metafory, ale nadanie jej obrysu kostiumologicznego dla tworzenia kolejnych znaczeń. Metafora nie jest bowiem tylko językowym środkiem stylistycznym, ale jest również wizualnym środkiem do urozmaicenia sposobów patrzenia. Przygotowaniom projektów towarzyszyła także myśl zawarta w książce Andrzeja Falkiewicza Istnienie i metafora. Można zatem potraktować kostium jako pragnienie bytu. A byt to stawanie się – którego narzędziem jest metafora. Wychodząc poza siebie, bytując metaforycznie i poszerzając swoje granice, umacniam własne trwanie.

Ubiory prezentowane na manekinach, wystawione między krużgankami, doświetlone minimalistyczne tworzą teatralne postacie, które widzowie powinni ożywić w wyobraźni, dostrzec ciało pod strojem, rozpoznać ślady ludzkiego istnienia w przestrzeniach pomiędzy ściegami nici czy fałdach drapowanych tkanin. Każdy kostium jest indywidualną opowieścią, która zmienia się w metaforę nadającą inny wymiar opowiedzianej historii. Pierwsza rzeczywistość jest realistyczna – dotykalna, druga – imaginacyjna, dlatego trzeba odgadnąć w jaki sposób ubrać ludzkie istnienie by pozostawiło chociażby najbardziej znikomy ślad w rzeczywistości. Znikamy bezpowrotnie jak manekiny z wystawy, a życie nieustannie toczy się dalej, dlatego – jak podpowiada poeta Stanisław Czerniak – trzeba

żyć jako gdyby NIGDY

NIC.

Może namalować coś na skale,

ale tak się tego już nie robi,

tu także dociera moda,

na styk bytu i niebytu

Istniejesz zatem, dopóki …. wkładasz ubrania.

---

Tekst kuratorski prof. dr hab. Sławomiry Chorążyczewskiej:

… ubrać metaforę?

Jak mówi krawiec w dramacie Sławomira Mrożka: Moda rządzi nami. Ale co to jest moda? Każdy chce nosić na sobie coś takiego, co noszą wszyscy, ale jednocześnie, czego nie ma nikt inny. Pracownia Ubioru Unikatowego prezentuje prace młodych artystów, projektantów i scenografów, których prace powstały w wyniku eksperymentu materii i formy powiązanej z inspirującą literaturą, historią i współczesnością. Temat łączy różne środki wyrazu – od szybkiego szkicu stroju po precyzyjnie wykonstruowany ubiór czy kostium. Tworzy substytut litery, znaku, dekoru – nośnik nieoczywistego tekstu jako komunikatu. Wielość ich znaczeń buduje wyobraźnia łącząc kontekst odbioru z percepcją i psychologią koloru. Swoista mowa rzeczy wyrażana jest językiem plastyki i wkracza w świat metafor, zatem budzi przedmiotowe pytanie – czy można ją ubrać? 

Pracownia Ubioru Unikatowego skoncentrowana jest na idei unikatu jako pola poszukiwań uniwersalnego medium twórczego. Interdyscyplinarna komunikacja rozwija świadomość w całościowym procesie pracy studenta oraz wskazuje jej rolę jako inspirację w szeroko rozumianym designie. Współczesny transfer wiedzy z wykorzystaniem nowoczesnych metod otwiera nowe możliwości z zachowaniem tradycyjnego rzemiosła modowego w nowym wydaniu. Świadomość, że moda jest jedną z niewielu dziedzin, której rozwój i mechanizm działania opiera się na ciągłej zmianie dla zmiany samej w sobie i zastąpieniu czymś nowym pozostawia miejsce na wzajemne, czerpanie z dostępnych środków. Celem jest wskazanie całościowego procesu projektowego Idea – Proces – Realizacja. Termin unikatowy precyzuje indywidualne podejście do ubrań, wpisanych w szeroko rozumianą sztukę mody i kostium sceniczny.

https://wfpik.amu.edu.pl/wydarzenia/wystawa-czy-mozna-ubrac-metafore/_nocache

Panie profesor Irena Górska i Ewa Szkudlarek wzięły udział w Międzynarodowej sesji naukowej Witkacy bez granic. 100 lat czystej formy, która miała miejsce w Słupsku w dniach 18-20 września 2019 roku. Organizatorem tego wydarzenia było Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.
Pani prof. UAM dr hab. Irena Górska wygłosiła referat pod tytułem: Witkacy wobec posthumanizmu, a pani prof. UAM dr hab. Ewa Szkudlarek referat zatytułowany S.I.W. – zielonooki potwór zazdrości?

Mamy przyjemność poinformować, że ukazała się książka habilitacyjna naszego pracownika, dr Piotra Dobrowolskiego pt. Teatr i polityka. Dyskursy polityczne w polskiej dramaturgii współczesnej, (Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2019, s. 344).

Polityka to nie tylko walka o władzę, lecz także sposób kształtowania postaw światopoglądowych, sposobów rozumienia świata i interakcji społecznych. Polski teatr i dramat wpływają na polityczne dyskursy, współtworzą je i wykorzystują – dialogują z nimi, poddają próbie ich skuteczność i podważają je. W książce Teatr i polityka. Dyskursy polityczne w polskiej dramaturgii współczesnej punktem wyjścia do dyskusji dotyczącej polityczności teatru jest pytanie o efekty oddziaływania artystycznego na tle zależności wiedza/władza. W kolejnych rozdziałach prezentowana jest twórczość powołująca wizje wybranych obszarów rzeczywistości: historii i polityki historycznej, Innego, Kościoła katolickiego, sytuacji kobiet, wymogu reprodukcji oraz neoliberalizmu. Omówienie dramaturgii najnowszej (na przykładzie tekstów autorstwa m.in. Pawła Demirskiego, Jolanty Janiczak, Tomasza Śpiewaka, Artura Pałygi, Magdy Fertacz czy Michała Buszewicza) pozwala na opisanie praktyki wykorzystywania dyskursów władzy w celu osłabienia lub wzmocnienia tworzących je ideologii. Skoro polityka jest teatrem, teatr może być polityką.

 

W dniach 20-22 września 2019 roku w Spale odbył się IV Zjazd Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych. Miejsce spotkania oraz temat konferencji – Czy tylko Reduta? Wspólnota – zespół – spółdzielnia twórcza – kolektyw w teatrze – łączą się z obchodami setnej rocznicy powstania Teatru Reduta, pierwszego polskiego laboratorium teatralnego, w którym pod przewodnictwem Juliusza Osterwy i Mieczysława Limanowskiego zainicjowano nowy styl pracy zespołowej. W Zjeździe uczestniczyła jako przedstawicielka Zakładu Estetyki Literackiej i jedna z dwóch osób reprezentujących Uniwersytet im. Adama Mickiewicza dr Monika Błaszczak-Stachowiak z referatem pt. Teatr Usta Usta Republika – zespół, wspólnota, instytucja. 

 

Od kliku lat nasz Zakład Estetyki Literackiej bierze udział w konferencjach organizowanych w Zakopanem przez Zakład Estetyki Instytutu Filozofii Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W tegorocznej edycji zatytułowanej Dystynkcje estetyczne – wyróżnienie i wykluczenie w dniach 31.05-03.06 brało udział trzech naszych naukowców:

dr hab. Irena Górska – z referatem pt. Aisthesis i sztuka krytyczna. Między społecznym wykluczeniem a artystycznym wyróżnieniem,

dr hab. Ewa Szkudlarek – z referatem pt. Szalona na niej sukienka – wyróżnienie czy spowszechnienie?,

dr Monika Błaszczak-Stachowiak – z referatem pt. Estetyka miejsca i odbioru – teatry instytucjonalne i alternatywne w przestrzeni miasta – strategie estetycznego wykluczania i inkluzji.

Konferencja oprócz czterech dni obrad w otoczeniu Tatr oferuje co roku bogaty program artystyczny  – spektakl w Teatrze im. St. I. Witkiewicza, w tym roku NA NIBY – NAPRAWDĘ Lope de Vega – nowa odsłona – reż. A. S. Dziuk,  performanse prof. dr hab. Włodzimierza Szymańskiego (ASP w Warszawie) – w tym roku ZOHAR–KSIĘGA ŚWIATŁA czy zwiedzanie Muzeum Tatrzańskiego.

 

Tegorocznym obchodom 134 urodzin Witkacego i 34 powstania teatru im. S. I. Witkiewicza w Zakopanem towarzyszyła promocja książki dr hab. Ewy Szkudlarek Portrety cieni Witkacego, Poznań 2017. Temat książki stał się źródłem inspiracji dla panelu naukowego, w którym udział wzięli:

• prof. dr hab. Teresa Pękala, UMCS – słowo wstępne o zjawisku cienia
• dr hab. Ewa Szkudlarek, UAM – cień w twórczości artystycznej i filozoficznej Witkacego
• dr hab. Irena Górska, UAM – estetyka cienia w literaturze
• dr Rafał Czekaj, UMCS – zagadnienie cienia w filozofii

Czas i miejsce wydarzenia:

• 22 lutego 2019 r., g. 18:15, Scena A. Bazakbala – Kawiarnia Teatru im. St. I. Witkiewicza (ul. Chramcówki 15, Zakopane)

W rolach teatralnych cieni wystąpili:

• Dorota Ficoń,
• Krzysztof Wnuk

Fragmenty utworów S. I. Witkiewicza czytał:

• Krzysztof Łakomik

Spotkanie o książce i wokół książki Portret cieni Witkacego wzbudziło duże zainteresowanie wśród publiczności, naukowców i pasjonatów życia i twórczości S. I. Witkiewicza.

 

Kolejna publikacja w naszym Zakładzie autorstwa dr hab. Ewy Szkudlarek, która w ostatnich tygodniach otrzymała stopień naukowy doktora habilitowanego.

Ewa Szkudlarek, „Portrety cieni Witkacego”

Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017, ss. 339, ISBN 978-83-232-3321-3 .

Autorka podejmuje próbę analizy i interpretacji sfery znaczeniowej cienia w twórczości malarskiej, fotograficznej, teatralnej i literackiej Stanisława Ignacego Witkiewicza. Ze względu na bogactwo analizy i interpretacje różnorodnych obrazów malarskich, fotograficznych, teatralnych i filmowych mają charakter interdyscyplinarny, opierają się na teoriach wypracowanych przez estetykę, filozofię, antropologię kulturową, socjologię, literaturoznawstwo, historię sztuki. Publikacja uzupełnia badania poświęcone życiu i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz wprowadza wiele kontekstów w zakresie badań wizualnych i interdyscyplinarnych refleksji dotyczących pojęcia obrazu i cienia. Wszelkie rozważania nie ograniczają się jednak do pochwycenia i opisania wizualnych aspektów cieni, często stają się one przedmiotem refleksji ontologicznej, metafizycznej i egzystencjalnej. Formy cienia: smugi, prześwity, kontury, obrysy i zdeformowane kształty pozwalają obserwować psychologiczne mechanizmy twórczości i manierę artystyczną graniczącą z malarską kontemplacją Stanisława Ignacego Witkiewicza. Najistotniejsze w pracy jest podkreślenie znaczenia portretu i różnych walorów wizualnych cieni, które pozwalają odkryć koncepcję artystyczną Stanisława Ignacego Witkiewicza – Czystą Formę cienia. Zobrazowaniem podjętych analiz i interpretacji są w książce ilustracje – nie tylko prac Stanisława Ignacego Witkiewicza, lecz innych twórców z przełomu XIX i XX wieku będących inspiracją artysty, wskazujące na przedstawiane przez niego uniwersalne problemy ludzkiej egzystencji. Niniejsza książka jest przeznaczona dla literaturoznawców, filozofów, estetyków, teatrologów, filmoznawców, arteterapeutów, a także wszystkich zafascynowanych barwną biografią i różnorodną twórczością malarską, fotograficzną i literacką zakopiańskiego artysty.

Ewelina Woźniak-Czech, „Portret performatywny. Ślad, wymazywanie, nieobecność”, 

Poznań 2018, Wydawnictwo Naukowe UAM, Biblioteka Przestrzeni Teorii, ss. 310, ISBN 978-83-232-3337-4.

Monografia przedstawia nowatorskie ujęcie zjawiska portretu w świetle badań estetyki performatywnej, estetyki performatywności i dramatycznej teorii literatury. Pojęcie portretu zastosowano tu w ujęciu bardzo szerokim, obejmującym dzieła literackie, malarskie i fotograficzne. Przywoływane w książce wizerunki przekraczają w znacznej mierze klasyczną definicję portretu, odsyłają nie tylko do myślenia obrazowego, ale również teatralnego, filmowego, powiązanego z zagadnieniami klasycznie rozumianego performansu, a także różnorakich sztuk przestrzennych. Każdy przypadek takiego dzieła jest wyjątkowy i operuje kategorią performatywności w sposób niepowtarzalny. W proponowanym ujęciu portrety stają się dowodem na to, że sztuki z pozoru nieperformatywne, tradycyjne, „płaskie”, zawierają w sobie olbrzymi performatywny potencjał, który w znacznej mierze wciąż czeka na odkrycie. Bez względu na czas, w którym powstały opisywane wizerunki, można w nich odnaleźć zalążek dialogu z wszystkim tym, co istnieje poza nimi. Stanowią zatem doskonały pretekst do snucia szerokiej, interdyscyplinarnej i transdyscyplinarnej refleksji na temat wielowymiarowych relacji między twórcą, dziełem i odbiorcą.