Aktualności

Mamy przyjemność poinformować, że ukazała się książka habilitacyjna naszego pracownika, dr Piotra Dobrowolskiego pt. Teatr i polityka. Dyskursy polityczne w polskiej dramaturgii współczesnej, (Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2019, s. 344).

Polityka to nie tylko walka o władzę, lecz także sposób kształtowania postaw światopoglądowych, sposobów rozumienia świata i interakcji społecznych. Polski teatr i dramat wpływają na polityczne dyskursy, współtworzą je i wykorzystują – dialogują z nimi, poddają próbie ich skuteczność i podważają je. W książce Teatr i polityka. Dyskursy polityczne w polskiej dramaturgii współczesnej punktem wyjścia do dyskusji dotyczącej polityczności teatru jest pytanie o efekty oddziaływania artystycznego na tle zależności wiedza/władza. W kolejnych rozdziałach prezentowana jest twórczość powołująca wizje wybranych obszarów rzeczywistości: historii i polityki historycznej, Innego, Kościoła katolickiego, sytuacji kobiet, wymogu reprodukcji oraz neoliberalizmu. Omówienie dramaturgii najnowszej (na przykładzie tekstów autorstwa m.in. Pawła Demirskiego, Jolanty Janiczak, Tomasza Śpiewaka, Artura Pałygi, Magdy Fertacz czy Michała Buszewicza) pozwala na opisanie praktyki wykorzystywania dyskursów władzy w celu osłabienia lub wzmocnienia tworzących je ideologii. Skoro polityka jest teatrem, teatr może być polityką.

 

W dniach 20-22 września 2019 roku w Spale odbył się IV Zjazd Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych. Miejsce spotkania oraz temat konferencji – Czy tylko Reduta? Wspólnota – zespół – spółdzielnia twórcza – kolektyw w teatrze – łączą się z obchodami setnej rocznicy powstania Teatru Reduta, pierwszego polskiego laboratorium teatralnego, w którym pod przewodnictwem Juliusza Osterwy i Mieczysława Limanowskiego zainicjowano nowy styl pracy zespołowej. W Zjeździe uczestniczyła jako przedstawicielka Zakładu Estetyki Literackiej i jedna z dwóch osób reprezentujących Uniwersytet im. Adama Mickiewicza dr Monika Błaszczak-Stachowiak z referatem pt. Teatr Usta Usta Republika – zespół, wspólnota, instytucja. 

 

Od kliku lat nasz Zakład Estetyki Literackiej bierze udział w konferencjach organizowanych w Zakopanem przez Zakład Estetyki Instytutu Filozofii Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W tegorocznej edycji zatytułowanej Dystynkcje estetyczne – wyróżnienie i wykluczenie w dniach 31.05-03.06 brało udział trzech naszych naukowców:

dr hab. Irena Górska – z referatem pt. Aisthesis i sztuka krytyczna. Między społecznym wykluczeniem a artystycznym wyróżnieniem,

dr hab. Ewa Szkudlarek – z referatem pt. Szalona na niej sukienka – wyróżnienie czy spowszechnienie?,

dr Monika Błaszczak-Stachowiak – z referatem pt. Estetyka miejsca i odbioru – teatry instytucjonalne i alternatywne w przestrzeni miasta – strategie estetycznego wykluczania i inkluzji.

Konferencja oprócz czterech dni obrad w otoczeniu Tatr oferuje co roku bogaty program artystyczny  – spektakl w Teatrze im. St. I. Witkiewicza, w tym roku NA NIBY – NAPRAWDĘ Lope de Vega – nowa odsłona – reż. A. S. Dziuk,  performanse prof. dr hab. Włodzimierza Szymańskiego (ASP w Warszawie) – w tym roku ZOHAR–KSIĘGA ŚWIATŁA czy zwiedzanie Muzeum Tatrzańskiego.

 

Tegorocznym obchodom 134 urodzin Witkacego i 34 powstania teatru im. S. I. Witkiewicza w Zakopanem towarzyszyła promocja książki dr hab. Ewy Szkudlarek Portrety cieni Witkacego, Poznań 2017. Temat książki stał się źródłem inspiracji dla panelu naukowego, w którym udział wzięli:

• prof. dr hab. Teresa Pękala, UMCS – słowo wstępne o zjawisku cienia
• dr hab. Ewa Szkudlarek, UAM – cień w twórczości artystycznej i filozoficznej Witkacego
• dr hab. Irena Górska, UAM – estetyka cienia w literaturze
• dr Rafał Czekaj, UMCS – zagadnienie cienia w filozofii

Czas i miejsce wydarzenia:

• 22 lutego 2019 r., g. 18:15, Scena A. Bazakbala – Kawiarnia Teatru im. St. I. Witkiewicza (ul. Chramcówki 15, Zakopane)

W rolach teatralnych cieni wystąpili:

• Dorota Ficoń,
• Krzysztof Wnuk

Fragmenty utworów S. I. Witkiewicza czytał:

• Krzysztof Łakomik

Spotkanie o książce i wokół książki Portret cieni Witkacego wzbudziło duże zainteresowanie wśród publiczności, naukowców i pasjonatów życia i twórczości S. I. Witkiewicza.

 

Kolejna publikacja w naszym Zakładzie autorstwa dr hab. Ewy Szkudlarek, która w ostatnich tygodniach otrzymała stopień naukowy doktora habilitowanego.

Ewa Szkudlarek, „Portrety cieni Witkacego”

Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017, ss. 339, ISBN 978-83-232-3321-3 .

Autorka podejmuje próbę analizy i interpretacji sfery znaczeniowej cienia w twórczości malarskiej, fotograficznej, teatralnej i literackiej Stanisława Ignacego Witkiewicza. Ze względu na bogactwo analizy i interpretacje różnorodnych obrazów malarskich, fotograficznych, teatralnych i filmowych mają charakter interdyscyplinarny, opierają się na teoriach wypracowanych przez estetykę, filozofię, antropologię kulturową, socjologię, literaturoznawstwo, historię sztuki. Publikacja uzupełnia badania poświęcone życiu i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz wprowadza wiele kontekstów w zakresie badań wizualnych i interdyscyplinarnych refleksji dotyczących pojęcia obrazu i cienia. Wszelkie rozważania nie ograniczają się jednak do pochwycenia i opisania wizualnych aspektów cieni, często stają się one przedmiotem refleksji ontologicznej, metafizycznej i egzystencjalnej. Formy cienia: smugi, prześwity, kontury, obrysy i zdeformowane kształty pozwalają obserwować psychologiczne mechanizmy twórczości i manierę artystyczną graniczącą z malarską kontemplacją Stanisława Ignacego Witkiewicza. Najistotniejsze w pracy jest podkreślenie znaczenia portretu i różnych walorów wizualnych cieni, które pozwalają odkryć koncepcję artystyczną Stanisława Ignacego Witkiewicza – Czystą Formę cienia. Zobrazowaniem podjętych analiz i interpretacji są w książce ilustracje – nie tylko prac Stanisława Ignacego Witkiewicza, lecz innych twórców z przełomu XIX i XX wieku będących inspiracją artysty, wskazujące na przedstawiane przez niego uniwersalne problemy ludzkiej egzystencji. Niniejsza książka jest przeznaczona dla literaturoznawców, filozofów, estetyków, teatrologów, filmoznawców, arteterapeutów, a także wszystkich zafascynowanych barwną biografią i różnorodną twórczością malarską, fotograficzną i literacką zakopiańskiego artysty.

Ewelina Woźniak-Czech, „Portret performatywny. Ślad, wymazywanie, nieobecność”, 

Poznań 2018, Wydawnictwo Naukowe UAM, Biblioteka Przestrzeni Teorii, ss. 310, ISBN 978-83-232-3337-4.

Monografia przedstawia nowatorskie ujęcie zjawiska portretu w świetle badań estetyki performatywnej, estetyki performatywności i dramatycznej teorii literatury. Pojęcie portretu zastosowano tu w ujęciu bardzo szerokim, obejmującym dzieła literackie, malarskie i fotograficzne. Przywoływane w książce wizerunki przekraczają w znacznej mierze klasyczną definicję portretu, odsyłają nie tylko do myślenia obrazowego, ale również teatralnego, filmowego, powiązanego z zagadnieniami klasycznie rozumianego performansu, a także różnorakich sztuk przestrzennych. Każdy przypadek takiego dzieła jest wyjątkowy i operuje kategorią performatywności w sposób niepowtarzalny. W proponowanym ujęciu portrety stają się dowodem na to, że sztuki z pozoru nieperformatywne, tradycyjne, „płaskie”, zawierają w sobie olbrzymi performatywny potencjał, który w znacznej mierze wciąż czeka na odkrycie. Bez względu na czas, w którym powstały opisywane wizerunki, można w nich odnaleźć zalążek dialogu z wszystkim tym, co istnieje poza nimi. Stanowią zatem doskonały pretekst do snucia szerokiej, interdyscyplinarnej i transdyscyplinarnej refleksji na temat wielowymiarowych relacji między twórcą, dziełem i odbiorcą.